Afgelopen week is de begroting van het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid behandeld in de Tweede Kamer. Uiteraard ging het veel over onze koopkracht en pensioenen, maar ook andere interessante onderwerpen kwamen ter sprake. Minister Van Gennip kreeg een bijzondere vraag van VVD-kamerlid Smals over de mogelijk nadelige werking van cao’s. Wij kunnen hem een klein beetje geruststellen.

Zowel schriftelijk als mondeling kreeg Van Gennip de vraag voorgelegd of werkgevers en werknemers kunnen afwijken van als knellend ervaren cao-afspraken. Volgens de vragensteller heeft een cao een heel duidelijke en belangrijke rol om de werknemer te beschermen en een sterkere onderhandelingspositie te geven. Ook aan de werkgeverskant heeft een cao grote voordelen. Cao’s kunnen goede, langdurige en bestendige arbeidsrelaties echter in de weg zitten doordat ze in sommige gevallen werknemers en werkgevers onvoldoende wendbaarheid bieden. Met andere woorden, een cao kan goed werkgeverschap in de weg zitten. Het resultaat kan zijn dat een werknemer besluit zzp’er te worden en/of dat werkgevers besluiten geen werknemers aan te nemen maar met een zzp’er in zee te gaan.

VVD’er Smals geeft aan in het verleden zelf als werkgever last gehad te hebben van een knellende cao-bepaling. In zijn vorige leven was hij apotheker en in zijn werkomgeving, was het gebruikelijk om de werkdag vroeg te starten. Smals en zijn assistentes vonden het daarom logisch dat de apotheek om 7.45 uur open zou gaan. Alleen stond in de cao beschreven dat de dag pas om 8.00 uur kon beginnen. Een kwartiertje daarvoor de apotheek opengooien, zou een gigantische administratieve rompslomp opleveren. Eigenlijk was de enige oplossing om met uitsluitend zzp'ers te werken en dat wilde echt helemaal niemand: Smals niet, zijn werknemers niet en de patiënten al helemaal niet.

Het ministerie van SZW gaat nu op verzoek van Smals bij sociale partners uitvragen welke bepalingen cao-partijen als knellend ervaren. Een andere vraag is of er in cao’s hardheidsclausules opgenomen kunnen worden, zodat er in bepaalde situaties uitzonderingen op cao-bepalingen gemaakt kunnen worden. Volgens Van Gennip kan daar alleen sprake van zijn als de betrokken cao-partijen, vakbonden en werkgeversorganisaties zelf een dergelijke bepaling wensen op te nemen.

Bij veel cao’s is het overigens mogelijk om af te wijken van de bepalingen, mits het niet ten nadele van de werknemer gebeurt. Een dergelijke cao heeft dan een minimumkarakter. Er zijn ook cao’s met een standaardkarakter. Afwijken van de bepalingen is in dat geval niet toegestaan, ook niet ten gunste van de werknemers. Als we de vragen en de achtergrond van de heer Smals er nog eens bij pakken, dan kunnen we meegeven dat de cao voor apotheekmedewerkers een standaardkarakter heeft. De cao kent daarbinnen wel enkele minimum bepalingen, waarin expliciet is aangegeven dat, en in hoeverre individuele werkgevers en werknemers hiervan mogen afwijken. Zo kunnen werkgevers ten gunste van de werknemers afwijken van de in de cao geregelde studiekostenregeling. Niet afgeweken kan worden van de regeling van loondoorbetaling bij ziekte. Hierin is bepaald dat de werknemers bij ziekte het eerste halfjaar het volledige loon uitbetaald krijgen. Vervolgens wordt de hoogte van doorbetaling ieder halfjaar met tien procentpunt verlaagd. Afwijken van de arbeidstijden is niet mogelijk. Toch hebben de vroege vogels onder de apothekers geluk. Vanaf 1 januari 2023 wijzigt namelijk de tijd waarbinnen gewerkt dient te worden. De indeling van de werktijden wordt volgens de cao door de werkgever na overleg met de werknemer geregeld, met dien verstande dat de werktijden zo regelmatig mogelijk worden verdeeld en bij voorkeur liggen tussen 07.00 uur en 20.00 uur op maandag tot en met zaterdag.

Zoals u ziet kan het handig zijn om te weten wat er in een cao staat en of ervan afgeweken mag worden. In Poliskraker worden deze zaken continue bijgehouden. Het gaat dan om de bepalingen die voor inkomensadviseurs van belang zijn, zoals de loondoorbetaling bij ziekte en de verplichtingen om inkomensverzekeringen af te sluiten. Misschien iets voor u? Meer informatie leest u op de website van Poliskraker.