Zowel de Eerste als de Tweede Kamer heeft tijdens de behandeling van de Wet Arbeidsmarkt in Balans erop aangedrongen dat snel adequate maatregelen genomen moeten worden voor bescherming van zzp’ers, met name aan de onderkant, waarbij tegelijkertijd echte zelfstandigen de ruimte krijgen om te ondernemen. Zij vroegen aandacht voor het risico op een ‘waterbedeffect’, waarbij nieuwe wetgeving voor een deel van de arbeidsmarkt leidt tot problemen op een ander deel van de arbeidsmarkt. Koolmees wil dit met drie maatregelen ondervangen.

De drie maatregelen die de minister aankondigt zijn een minimumtarief, een zelfstandigenverklaring en een opdrachtgeversverklaring. We lopen ze kort met u door.

Het minimumtarief

Het kabinet wilde eigenlijk dat er automatisch een arbeidsovereenkomst zou ontstaan als iemand voor een laag tarief werkzaam is. Omdat dit door Europese regelgeving niet haalbaar is introduceert Koolmees nu een minimumtarief van 16 euro per uur. De opdrachtnemer moet voorafgaand aan elke opdracht een inschatting maken van de directe kosten en uren. Hij moet deze gegevens in de vorm van een uren- en kostenoverzicht aan de opdrachtgever overleggen, opdat deze het uurtarief kan berekenen. Op basis hiervan kan de opdrachtgever voorafgaand aan de opdracht al nagaan of er (naar inschatting) voldaan zal worden aan het minimumtarief. In de praktijk zal dit dus betekenen dat de offerte een belangrijk instrument wordt om te bepalen of aan het minimumtarief is voldaan.

De zelfstandigenverklaring

De in het regeerakkoord aangekondigde opt-outregeling krijgt vorm met de zelfstandigenverklaring. Als er gewerkt wordt met een zelfstandigenverklaring dan hoeft de opdrachtgever geen loonheffingen in te houden en premies werknemersverzekeringen af te dragen. Ook als achteraf blijkt dat er sprake is van werknemerschap hoeft er niet gecorrigeerd te worden. Dit geldt voor de werknemersverzekeringen en ook voor de loondoorbetaling bij ziekte, pensioenpremies et cetera. Voor gebruik van de zelfstandigenverklaring gelden de volgende voorwaarden:

1. In de overeenkomst van opdracht moet opgenomen zijn dat partijen de bedoeling hebben geen arbeidsovereenkomst te sluiten.
2. De arbeidsbeloning bedraagt minimaal € 75 per uur (prijspeil 2019).
3. De overeenkomst wordt aangegaan voor maximaal een jaar.
4. De opdrachtgever en de opdrachtnemer ondertekenen beiden de zelfstandigenverklaring.
5. De opdrachtnemer dient bij de Kamer van Koophandel ingeschreven te staan.

De opdrachtgeversverklaring

Het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid is in een vergevorderd stadium voor wat betreft de ontwikkeling van een webmodule. Deze module stelt aan de hand van de antwoorden op een aantal vragen vooraf vast of er sprake is van een dienstbetrekking. Is er sprake van ‘werken buiten dienstbetrekking’ dan geeft de webmodule een zogeheten opdrachtgeversverklaring af. De opdrachtgever heeft zo  vooraf zekerheid dat geen loonheffing hoeft te worden ingehouden en geen premies werknemersverzekeringen hoeven te worden betaald. De opdrachtgeversverklaring is geldig voor zover de webmodule naar waarheid is ingevuld en er in de praktijk dienovereenkomstig wordt gewerkt.

Het streven van Koolmees is om in het derde kwartaal van 2019 wetsvoorstellen voor internetconsultatie uit te zetten. De inwerkingtreding van de wetgeving is gepland in 2021. Dat betekent dat de beperkte handhaving van de Wet DBA nog wat langer doorgaat.