Het is over het algemeen bekend dat werkgevers die te weinig re-integratie-inspanningen hebben geleverd een loonsanctie opgelegd krijgen van het UWV. Niet bekend is welk (leer)effect een verlenging van de loondoorbetalingsverplichting op werkgevers en werknemers heeft. Het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid heeft het laten uitzoeken.

Om meer zicht te krijgen op wat er in dit ‘derde ziektejaar’ gebeurt, heeft het Ministerie van SZW in het najaar van 2019 opdracht gegeven tot twee onderzoeken: een kwantitatief onderzoek door UWV op basis van administratieve gegevens en een kwalitatief onderzoek door Panteia. Over de loonsancties heeft het UWV de volgende cijfers te melden:

In 2018 werden ruim drieduizend verlengingen van de loondoorbetalingsverplichting opgelegd, waarvan 6% aan ex-werkgevers van vangnetters (eigenrisicodragers Ziektewet) en 94% aan werkgevers van werknemers met een lopend dienstverband. Dit is bijna 12% van de ruim 25.000 getoetste re-integratieverslagen. Na een opgelegde verlenging doet 63% van de werkgevers geen poging de verlengingsperiode te bekorten, 13% van alle werkgevers met een verlenging doet wel een poging tot duurverkorting maar zonder succes en 24% weet de duur succesvol te bekorten. In relatieve aantallen valt het natuurlijk mee, maar het is opmerkelijk dat in 63% (overheid 77%, grote bedrijven 68%) van de gevallen geen bekortingsverzoek wordt gedaan. Dat kan komen omdat re-integratie (inmiddels) als te veel gedoe wordt ervaren en afkoop met een derde jaar loon als minder erg wordt ervaren. Of het gaat om contracten met een laag loon (parttimers), waarbij de inzet meer kost dan het loon bij ziekte.

De loonsanctie blijkt nuttig voor beperking van WIA-instroom. Na afloop van de verlengingsperiode stromen minder werknemers de WIA in dan normaal: 46% versus 67%. Een kwart van de werknemers zet de WIA-aanvraag niet door na de verlenging. De overige 29% zet de aanvraag wel door, maar wordt afgewezen. Ook de vrijwillige verlenging van de loondoorbetalingsperiode (2.000 in 2018) is instroombeperkend: na bijna tweederde van de vrijwillige verlengingen volgt geen WIA-aanvraag meer en anderhalf jaar na de verlengingsaanvraag heeft 76% nog een dienstverband.

Over het (leer)effect van de loonsanctie meldt Panteia dat na een ervaring met een verlenging er meer kennis en bewustwording is van de richtlijnen van de Wet verbetering poortwachter en de wijze waarop UWV dit toetst. Dit kan ervoor zorgen dat de werkgever in nieuwe situaties beter inzet op de re-integratie van de werknemer. Of dat succesvol is kan ook liggen aan de grootte van een onderneming. Tussen 2016 en 2018 zijn 7.900 verlengingen opgelegd aan 4.300 verschillende bedrijven. Ongeveer een kwart – hoofdzakelijk bedrijven met meer dan honderd werknemers – kreeg twee of meer verlengingen. In totaal 42 bedrijven – allemaal zeer grote bedrijven – kregen minimaal tien verlengingen opgelegd.

Het effect van de loonsanctie op werknemers kan verschillend uitpakken. De verlenging wordt soms door werknemers ervaren als een last, doordat zij langer in onzekerheid blijven, de relatie met de werkgever soms verslechtert, en zij soms het gevoel hebben niet aan de verwachtingen te kunnen voldoen door hun beperkingen. Andere werknemers zien de verlenging daarentegen als een vorm van genoegdoening voor het gebrek aan steun dat zij hebben ervaren van hun werkgever, en biedt het voor werknemers waarbij herstel optreedt in het derde ziektejaar meer kansen op terugkeer bij de eigen werkgever.

Het volledige onderzoeksrapport kunt u op deze plaats doornemen.