De Onafhankelijke  Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (Octas) heeft een probleemanalyse van ons huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel opgeleverd. Het is de bedoeling dat op basis van die analyse door de Commissie voorstellen worden uitgewerkt, over hoe het in de toekomst beter kan. Totdat alles beter is, zitten we met WIA-wetgeving die grote uitvoeringsproblemen kent. Vooral de hoeveelheid tijd die verzekeringsartsen kwijt zijn met een WIA-beoordeling, gekoppeld aan het tekort aan verzekeringsartsen, zorgt er voor dat de uitvoering vastloopt. Minister Van Gennip ziet echter lichtpuntjes.

Op 8 oktober jl. stuurde minister Van Gennip een brief aan de Tweede Kamer over het onderwerp ‘sociaal medisch beoordelen’. In de afgelopen periode zijn maatregelen genomen om de achterstanden bij (her)beoordelingen weg te werken. Denk bijvoorbeeld aan de geïntroduceerde werkwijze binnen de sociaal medische centra. De verzekeringsarts kan binnen een SMC doelmatiger worden ingezet en meer taken delegeren. Verder is er ook het niet meer standaard beoordelen van WGA-80-100’ers en de (toevoeging Enkwest: tijdelijke?) 60-plusregeling waarbij de inzet van de verzekeringsarts nagenoeg niet meer nodig is. Inmiddels is besloten dat de 60-plusmaatregel is verlengd en in ieder geval doorloopt tot eind volgend jaar.

De maatregelen werpen volgens de minister hun vruchten af. In de laatste maanden van 2022 was een voorzichtige stabilisatie te zien van de achterstanden bij de WIA-claimbeoordelingen. In de eerste helft van 2023 is er zelfs sprake van een lichte afname in de ontwikkeling van de voorraad en achterstand. Bij de herbeoordelingen is de achterstand sinds de eerste helft van 2023 gestabiliseerd. Om de achterstanden verder aan te pakken zijn er nog een aantal acties ingezet. Er loopt momenteel een pilot gericht op samenwerking tussen UWV en de curatieve sector. Bij deze in september gestarte  pilot vraagt UWV voorafgaand aan de claimbeoordeling aan cliënten om vrijwillig relevante medische gegevens te delen. Het doel hiervan is om de tijd per claimbeoordeling te verkleinen en de kwaliteit van de beoordeling te verhogen.

Iets voor werkgevers en casemanagers om rekening mee te houden is het effect van de hoge prioriteit die aan WIA-claimbeoordelingen wordt gegeven. In de eerste vier maanden van 2023 werd slechts 43,5% van de deskundigenoordelen tijdig afgehandeld. Het UWV wil dit oplossen door bij een aanvraag van een deskundigenoordeel eerst intensief contact te hebben met de aanvrager. Hierdoor is enerzijds het probleem en de aanpak ervan eerder duidelijk en anderzijds bestaat de mogelijkheid om door een gesprek met de aanvrager het deskundigenoordeel overbodig te maken. Een andere UWV-wijziging vindt plaats bij de Ziektewetdienstverlening. Het uitgangspunt daarbij is om in een zo vroeg mogelijk stadium van de ZW-periode, gerichte interventies op het juiste moment toe te passen. De verwachting is dat dit zorgt voor gemiddeld kortere Ziektewetduur en daarmee een verlaging van de WIA-instroom.

Dan nog een extra interessante maatregel: Praktisch beoordelen. Dit houdt in dat een arbeidsongeschikte die een WIA-uitkering aanvraagt niet middels een theoretische schatting via CBBS  wordt beoordeeld, maar op basis van werkelijke verdiensten. Het gaat dus om arbeidsongeschikten die feitelijke werkzaamheden verrichten, ofwel geheel of deels gere-integreerd zijn in spoor 1 of spoor 2. Het moet gaan om algemeen geaccepteerde arbeid, die passend is voor de verzekerde en waarmee een representatief en voldoende bepaalbaar inkomen wordt genoten. Deze maatregel gaat in op 1 juli 2024 en zal in ieder geval drie jaar lopen.

Mooie plannen, maar laten we waken voor al te veel optimisme. Voor de verzekeringsartsen bij het UWV in dienstverband geldt per peildatum september 2023 dat de bezetting in totaal 523 fte is. Hiervan bereikt tussen 2023 en 2027 104 fte de AOW gerechtigde leeftijd.  Voor externe verzekeringsartsen bij UWV is de bezetting momenteel 72 fte, waarvan 26 fte de AOW gerechtigde leeftijd tussen 2023 en 2027 bereikt. Aangezien vooralsnog de meeste werknemers aan de WIA-poort volledig arbeidsongeschikt of 35-minner blijken te zijn, zal de behoefte aan verzekeringsartsen dankzij de nieuwe maatregelen niet ineens opdrogen.