Het is soms best een uitdaging om te begrijpen hoe een arbeidsongeschiktheidsuitkering is berekend en of dat op de juiste wijze is gedaan. Zeker als er naast een uitkering sprake is van inkomsten. In 2021 hebben de Landelijke Cliëntenraad en het UWV een onderzoek gepubliceerd over deze materie, getiteld: Als verrekenen een beperking is. De conclusies van de Raad en het UWV waren onder andere dat uitkeringsgerechtigden die geconfronteerd zijn met verrekenen van inkomsten, financiële problemen kunnen ervaren. Als dat gebeurt dan heeft 92 procent van hen last gehad van onduidelijkheid over het inkomen. De afgelopen jaren is die onduidelijkheid er ook geweest bij het UWV.

Het UWV beheert de Polisadministratie met daarin informatie over loon, uitkeringen en arbeidscontracten. Het gaat om de gegevens van alle verzekerde werknemers in Nederland. Met die gegevens worden uitkeringen vastgesteld en vervolgens ook gewijzigd als de gegevens in de polisadministratie daar aanleiding toe geven. Neem bijvoorbeeld een WIA-uitkering die gewijzigd wordt omdat het inkomen uit arbeid van de uitkeringsgerechtigde toe- of afneemt. Aangezien de inkomensgegevens dankzij de loonaangifte van de werkgever bekend zijn in de polisadministratie, zou dit allemaal automatisch moeten gaan. Helaas is dat de afgelopen jaren niet altijd goed gegaan.

Het UWV is voor een juiste vaststelling van een arbeidsongeschiktheidsuitkering lang afhankelijk geweest van een juiste en tijdige informatieverstrekking van de uitkeringsgerechtigde. Zodra deze meer of minder loon ging verdienen, moest er contact worden opgenomen met het UWV. Daarnaast voerde de uitvoeringinstelling periodiek steekproeven uit om te zien of inkomen uit de polisadministratie overeen kwam met het doorgegeven inkomen waarop de uitkering werd vastgesteld.   In maart 2020 heeft UWV voor de arbeidsongeschiktheidswetten (WIA, WAO, WAZ, Wajong) een systeem geïmplementeerd dat automatisch een signaal genereert zodra er voor een uitkeringsgerechtigde een nieuwe inkomstenbron wordt geregistreerd in de Polisadministratie. Dit systeem heet de Abonnementenservice AW. Zodra een dergelijk signaal binnenkomt, neemt UWV contact op met de uitkeringsgerechtigde om de uitkeringshoogte bij te stellen. Erg handig, maar pas vanaf maart 2023 is de koppeling helemaal compleet voor alle inkomstenvormen. Tot die tijd was het  voor de uitkeringsgerechtigde daarom onduidelijk of, en wat er nog doorgegeven moest worden aan UWV. Het UWV heeft dit onderkend en al in maart 2022 besloten om geen boetes op te leggen wanneer bleek dat een uitkeringsgerechtigde bepaalde inkomsten niet heeft doorgegeven.

Eind goed al goed zou je denken ware het niet dat de goede bedoelingen van UWV niet hebben geleid tot een snelle aanpassing van de eigen werkprocessen. Het gevolg is dat er van maart 2020 tot maart 2023 in totaal 5.000 boetes ter hoogte van € 6,8 miljoen euro zijn opgelegd die weer ongedaan gemaakt moeten worden. Los daarvan is dankzij de onvolledige koppeling bij de uitkeringen van ongeveer 1.100 verzekerden er gemiddeld 22.000 euro teveel betaald. Ook daarvoor is een herstelactie in het leven geroepen.

Minister Van Gennip betreurt vanzelfsprekend de gang van zaken. Zij is met UWV in gesprek over hoe zij in de toekomst sneller en beter kunnen omgaan met dit soort situaties. Het zou door een volgend kabinet voor de uitvoerder ook iets gemakkelijker gemaakt kunnen worden. We wachten wat dat betreft met spanning af wat er met de OCTAS-adviezen gaat gebeuren.