Vorige week is ophef ontstaan over een nieuwsbericht dat maar liefst 150.000 mensen ten onrechte een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangen. Dit zou komen omdat er veel te weinig herbeoordelingen bij arbeidsongeschikte werknemers zouden worden uitgevoerd, slechts 32.000 per jaar. Minister Asscher van Sociale Zaken & Werkgelegenheid reageert geschokt, maar eigenlijk zou het voor hem geen nieuws mogen wezen.

Vorige week is ophef ontstaan over een nieuwsbericht dat maar liefst 150.000 mensen ten onrechte een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangen. Dit zou komen omdat er veel te weinig herbeoordelingen bij arbeidsongeschikte werknemers zouden worden uitgevoerd, slechts 32.000 per jaar. Minister Asscher van Sociale Zaken & Werkgelegenheid reageert geschokt, maar eigenlijk zou het voor hem geen nieuws mogen wezen.

Al in 2009 bij toenmalig minister van SZ&W Donner en daarna in november 2014 bij minister Asscher heeft NOVAG-UWVA aan de bel getrokken over het lage aantal herbeoordelingen. De NOVAG (Nieuwe Orde van Verzekeringsartsen Arbeid en Gezondheid) is een vakorganisatie die de belangen behartigt van meer dan tweederde van de verzekeringsartsen bij het UWV. Een organisatie die dus iets van de herbeoordelingen mag vinden.

Briefwisseling NOVAG en SZ&W

In November 2014 schrijft Novag aan minister Asscher:

De afgelopen jaren is het door UWV gevoerde herbeoordelingsbeleid contra legem omdat herbeoordelingen op grote schaal niet uitgevoerd worden. Het niet uitvoeren van die herbeoordelingen is naar onze mening niet alleen onwettig, maar staat ook op gespannen voet met de participatie gedachte die door deze regering wordt uitgedragen en leidt tot onrechtmatige uitkeringen.

Volgens de verzekeringsartsen gaat het herbeoordelingsbeleid van UWV dus tegen de Wet in. Een niet malse kritiek, maar Asscher kan zich daar in zijn antwoord van afgelopen april niet in vinden:

…Voor iedere nieuwe WIA-gerechtigde die op het moment van beoordeling medisch gezien geen arbeidsmogelijkheden heeft maar die in de toekomst wel te verwachten zijn, wordt een herbeoordeling ingepland. …Er is geen wettelijke plicht die UWV voorschrijft wanneer UWV zou moeten overgaan toe een herbeoordeling in de WIA. Overigens kan een gerechtigde, of zijn werkgever altijd nog tussentijds om een eerdere herbeoordeling vragen, bijvoorbeeld omdat zij inschatten dat de medische toestand van de gerechtigde achteruit is gegaan. Het UWV geeft in zijn uitvoering prioriteit aan dergelijke vraaggestuurde herbeoordelingen. Ik onderschrijf deze wijze van opereren.

Het UWV heeft de verzekeringsartsen laten weten dat er een afspraak gemaakt is met het ministerie van SZ&W dat UWV, om budgettaire redenen dit jaar slechts 32.000 herbeoordelingen mag uitvoeren. Volgens Asscher is het aantal herbeoordelingen gekoppeld aan het aantal lopende WIA-uitkeringen. Er moet gericht met die herbeoordelingen worden omgegaan, aangezien ze volgens de minister relatief duur zijn. Asscher vindt dat UWV wat dat betreft een mooie balans heeft gevonden.

Koppeling met de aanpak van Fraude

Een aanpassing in het herbeoordelingsbereid lijkt SZ&W dus niet zinvol. Asscher ziet, samen met zijn collegaministers van Justitie en Volksgezondheid Welzijn & Sport, meer brood in aanpak van fraude door uitkeringsgerechtigden. Onderdeel van die fraudeaanpak moet zijn dat het beroepsgeheim voor verzekeringsartsen ingeperkt wordt. Die inperking zou betekenen dat verzekeringsartsen een patiëntendossier moeten overdragen en daarmee hun beroepsgeheim negeren, als zij vermoeden dat er sprake is van uitkeringsfraude. Als zij deze verplichting krijgen zijn verzekeringsartsen bang dat hun collega’s uit de behandelende sector terughoudend zullen worden met het verstrekken van informatie omdat verzekeringsartsen en medisch adviseurs hun beroepsgeheim niet kunnen naleven.

Vorige maand maakte hoogleraar Recht & Gezondheidszorg Martin Buijsen een koppeling tussen de aanpak van fraude en het herbeoordelingsbeleid van UWV en SZ&W:

“Artsen moeten moord en brand schreeuwen. En de Kamerleden die instemmen met deze wet hebben niets van het beroepsgeheim begrepen. Zij zijn geen knip voor de neus waard." "Als de overheid mensen wil pakken die onterecht in een uitkering zitten, kunnen ze beter het werkproces van verzekeringsartsen veranderen. Deze keuringsartsen van de uitkeringsinstantie UWV zouden bijvoorbeeld vaker hun cliënten in de spreekkamer kunnen roepen om zelf te kijken hoe het met de patiënt gaat. En om te zien of de patiënt nog altijd recht heeft op een arbeidsongeschiktheidsuitkering."[1]

De verzekeringsartsen zijn het natuurlijk hartgrondig met de hoogleraar eens. Zij stellen dat in plaats van het aanpakken van het beroepsgeheim, het beter is om het aantal herbeoordelingen op te schroeven. Dat moet ervoor zorgen dat veel meer onterechte uitkeringen zullen ophouden te bestaan. Potentieel gaat het alleen al in de WIA om 150.000 onrechtmatige uitkeringen, aldus de NOVAG.

Hoewel de beroepsvereniging dit eind juli al aangeeft, wordt het pas nieuwswaardig als Trouw op 20 augustus een uitgebreid artikel plaatst dat al snel door alle media wordt overgenomen. Asscher reageert dan onmiddellijk: het aantal van 150.000 vindt hij enorm groot en hij gaat het laten uitzoeken.

Politiek aan zet

De herbeoordelingen moeten zich vooral concentreren op de WGA omdat die regeling bedoeld is voor mensen met (toekomstige) resterende mogelijkheden. Werkgevers maken zich terecht zorgen over het grote aantal volledig arbeidsongeschikten die (te lang) afhankelijk zijn van een WGA-uitkering. Deze werkgevers hebben bij de VVD een gewillig oor gevonden. Eind vorig jaar schreef VVD-Kamerlid Schut-Welkzijn een initiatiefnota met voorstellen om de WGA activerender te maken. Het belangrijkste voorstel is de introductie van een periodieke herbeoordeling. Zij verwees daarbij naar het onderzoek ‘Duurzaam niet-duurzaam?’[2] waaruit bleek dat slechts 25 procent van de WIA-populatie een of meer keren is herbeoordeeld sinds 2006. Bij herbeoordelingen bleek volgens Schut dat 31 procent van de WGA populatie geheel (28procent) of gedeeltelijk (3 procent) is hersteld. Minister Asscher mag binnenkort het vervolgonderzoek WGA 80-100 doornemen. In die rapportage wordt uiteengezet welke benutbare mogelijkheden mensen in de groep WGA 80-100 nog hebben, op welke manier deze kunnen worden bevorderd (en benut), welke kansen dit op termijn biedt op werk en wat de rol van herbeoordelingen is. Of het onderzoek, de initiatiefnota en vooral de noodkreet van de NOVAG leidt tot aanpassing van het herbeoordelingsbeleid moeten we afwachten. In ieder geval heeft de NOVAG op vakkundige wijze de aandacht van inperking van het beroepsgeheim naar de noodzaak van herbeoordelingen gelegd. Wij kunnen ze geen ongelijk geven.