In onze vorige digi-kwest hebt u kunnen lezen hoe de wens voor een betaalbare, uitlegbare en uitvoerbare arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers, leidt tot plannen voor een onbegrijpelijke verplichte AOV. Dat de AOV dan in ieder geval wel uitvoerbaar zal worden, hangt af van de mate van complexiteit van de nieuwe verplichte verzekering. Meest complex in de wensenlijst is een opt-outregeling. Gelukkig voor de beoogde uitvoerders bewijst een onderzoek dat die opt-out er beter niet kan komen.

Het ministerie van SZ&W heeft onderzoek laten uitvoeren naar de te verwachten gedragseconomische effecten die kunnen spelen in een duaal stelsel met een opt-out, waarbij er zowel een publieke als een private aanbieder is van een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Bij gedragseconomische effecten moet u denken aan gezonde zelfstandig ondernemers die vanwege premievoordeel kiezen voor de private AOV. Een ander gedragseconomisch effect is dat zelfstandigen hun gedrag aanpassen op het moment dat zij een verzekering hebben afgesloten en niet meer zelf het financiële risico van arbeidsongeschiktheid lopen. Een laatste onderzocht effect is dat bij de introductie van een verplichte AOV met opt-out de zelfstandigen geen gebruik maakt van de opt-out omdat hij daarvoor zijn stoel moet uitkomen.

Het onderzoek is uitgevoerd door SEO. De onderzoekers stellen dat in een duaal stelsel zelfstandigen met een gezond risicoprofiel mogelijk vaker een private verzekering afnemen, omdat ze daar een lagere premie en/of betere dekking kunnen verkrijgen. Hierdoor stijgt het gemiddelde risicoprofiel in de publieke verzekering, en daarmee de publieke premie. De verplichte AOV heeft daar een oplossing voor gevonden; de opt-out mag alleen als de zelfstandige een private verzekering afsluit die ten minste een gelijke premie en gelijke dekking, tot de AOW-gerechtigde leeftijd, biedt. Toch blijft er dan een risico omdat de private verzekeraar voor dezelfde premie mogelijk een ruimere dekking kan bieden. Volgens SEO is dit een reëel risico.

Over de andere twee gedragseconomische effecten maakt SEO zich geen zorgen. De negatieve gevolgen van arbeidsongeschiktheid zijn voor zelfstandigen dermate groot (namelijk het niet meer kunnen voeren van het eigen bedrijf) dat de financiële bescherming die de verzekering biedt daar niet tegenop weegt. De verzekerde zal daarom proberen de arbeidsongeschiktheid te voorkomen en zich niet ineens anders gaan gedragen nu hij verzekerd is. Ook verwacht SEO dat zelfstandigen wel gebruik zullen maken van de opt-outregeling omdat zij vaak gebruik maken van een adviseur en bovendien doorgaans ondernemende individuen zijn.

Het onderzoek van SEO laat zien dat het waarschijnlijk is dat gezonde zelfstandigen gebruik zullen maken van de opt-outregeling vanwege de betere prijs-kwaliteitverhouding van de private AOV. Omdat dit gaat zorgen voor een slechter risico in de publieke AOV-portefeuille wil de minister een stabiliteitsbijdrage introduceren, die de publieke premie als gevolg van gedragseffecten moet stabiliseren. Voor die stabiliteitsbijdrage moeten private verzekeraars dan een bijdrage bij hun verzekerden innen.

Al met al begint er een op z’n zachtst gezegd nogal merkwaardige verplichte AOV te ontstaan. Het moet toch wel vreemd lopen als een volgend kabinet, dat belast zal zijn met de inwerkingtreding ervan, niet zal afzien van de opt-outregeling. Of nog beter; van de hele verplichte AOV.

Alles weten over de arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandig ondernemers? Meer informatie