Minister van Gennip van Ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid heeft een voorstel voor een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voorgelegd in een internetconsultatie. Tot 23 juli 2024 kan eenieder zijn ongezouten mening erover geven. Dat gebeurt dan ook veelvuldig. In enkele dagen zijn er al meer dan 500 openbare reacties binnengekomen. Daarvan is de overgrote meerderheid op zijn zachtst gezegd niet enthousiast.

De verzekering kreeg in de volksmond al snel de naam verplichte aov voor zzp’ers. Dat was dan ook de doelgroep die de Stichting van de Arbeid (Star) voor ogen had. Dat is maar voor een gedeelte gelukt. De groep zzp’ers is voor de uitvoering van de verzekering namelijk te lastig om af te bakenen. In plaats daarvan wil het kabinet alle IB-ondernemers, met en zonder personeel onder de kring van verzekerden scharen. Voor de verzekering betaalt een verzekerde naar verwachting 6,5% van de winst uit onderneming. Die winst wordt gemaximeerd op 142,86% van het WML op jaarbasis. Deze basis voor de premie is ook de grondslag voor een eventuele uitkering. Bij arbeidsongeschiktheid is er na een wachttijd van een jaar recht op een uitkering, die bij voortdurende arbeidsongeschiktheid tot de AOW-leeftijd wordt verstrekt. Die uitkering bedraagt 70% van de uitkeringsgrondslag van 142,86% WML; op deze wijze kom je op 100% van het minimumloon. Zo zorgt de overheid ervoor dat IB-ondernemers die arbeidsongeschikt raken en door hun financiële middelen heen zijn, geen beroep meer hoeven te doen op de bijstand. Daar verwacht de overheid dan ook 160 miljoen euro per jaar op te gaan besparen. Het UWV is de uitvoerder van de verzekering (inclusief re-integratiedienstverlening) en de belastingdienst gaat de premie innen.

Bijzonder om te vermelden is de wijze waarop arbeidsongeschiktheid door UWV zal worden vastgesteld. Anders dan bij de WIA wordt er niet gerekend wat de procentuele inkomensderving door arbeidsongeschiktheid is. In plaats daarvan onderzoeken de verzekeringsarts en de arbeidsdeskundige of de zelfstandige nog het wettelijk minimumloon kan verdienen op de arbeidsmarkt. Dit doen ze door eerst vast te stellen of de zelfstandige nog in staat is om één van de aangewezen drempelfuncties op minimumloonniveau uit te kunnen voeren. Als dit niet het geval is, ontvangt de zelfstandige een uitkering. Die drempelfuncties zijn vooraf aangewezen functies die representatief zijn voor functies die op de arbeidsmarkt uit te oefenen zijn op minimumloonniveau. Het is dus alles of niets; arbeidsongeschikt of niet.

Verzekerden krijgen de mogelijkheid om van een opt-out-regeling gebruik te maken. Als er een private verzekering gesloten wordt met minstens gelijke dekking en premie als de verplichte aov, dan kan verzocht worden om die verplichte aov te beëindigen. Dit kan tot de vreemde situatie leiden dat een adviseur uit het klantprofiel opmaakt dat er geen behoefte is aan een aov en dat deze toch gesloten wordt om aan de verzekeringsplicht te ontkomen. De opt-out geldt ook voor verzekerden die nu al een private AOV hebben. Voor deze laatste groep gelden wel lagere eisen. Zij mogen van de opt-out gebruik maken als hun aov uitkeert vanaf 25% arbeidsongeschiktheid en als een technische eindleeftijd niet lager is vastgesteld dan 55 jaar.

Op de internetconsultatie zijn inmiddels veel reacties binnengekomen, voornamelijk van zzp’ers. In meerderheid zien zij de aov als een onaangename verplichting waar geen behoefte aan is. Als redenen daarvoor worden aangevoerd dat er naast zzp-schap in loondienst wordt gewerkt en dus al verzekerd is, of de periode tot AOW zelf kunnen overbruggen, of het gewoon ziet als een extra belasting voor zzp’ers. Hoe dan ook; afgaande op de meeste reacties wordt de aov die voor bescherming van zelfstandigen is bedoeld, niet als goede bedoeling gezien. Of zoals een anonieme zelfstandige het verwoordt: Een ondernemer is een ondernemer en zorgt zelf voor zijn pensioen en arbeidsongeschiktheid. Hoe hij dat doet is aan hem en niet aan de regering.

Een geluk bij een ongeluk is dat deze ondernemers niet perse van de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering gebruik hoeven te maken. Er kan immers gebruik gemaakt worden van de opt-out. Of men start gewoon een B.V.

Nb bent u Enkwest-abonnee? Lees dan onze uitgebreide nieuwsbrief over het Wetsvoorstel  Basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen