De NOS en NTR maakten op 2 maart jongstleden bekend dat er gefraudeerd wordt met Ziektewetuitkeringen door arbeidsmigranten. Een aanzienlijk deel van de ziektegevallen van vooral Poolse werknemers, is dubieus volgens verklaringen van uitzendbureaus en bronnen bij het UWV. Programma Nieuwsuur heeft hierover vragen gesteld en wij lazen met belangstelling de antwoorden van het UWV. 

Bij de fraude gaat het om Ziektewetuitkeringen die worden verstrekt aan werknemers die ziek uit dienst zijn gegaan. Een dergelijke uitkering mag ‘geëxporteerd’ worden, de ontvanger van de uitkering hoeft niet in Nederland te blijven. In 2018 werden er bijvoorbeeld ruim 1.500 Ziektewetuitkeringen geëxporteerd naar Polen. Als een uitkering in het buitenland wordt verstrekt dan zal ook in het buitenland moeten worden gecontroleerd of een uitkeringsgerechtigde nog steeds arbeidsongeschikt is. Het medisch onderzoek in het woonland kan door een arts van UWV of door een arts in het woonland worden uitgevoerd. UWV mag eisen dat een medische controle van uitkeringsgerechtigden plaatsvindt in Nederland. Voorwaarde is dan dat de uitkeringsgerechtigde in staat is om te reizen. De reiskosten worden dan vergoed.

Het meest praktisch is natuurlijk dat de werknemer in zijn woonland door een arts in het woonland wordt beoordeeld. Volgens Nieuwsuur gaat het daarbij echter vaak mis. Zij wijst op de artsenverklaringen die in Polen makkelijk te verkrijgen en vaak onbetrouwbaar zijn. UWV geeft aan dat deze artsenverklaringen moeten voldoen aan Nederlandse standaarden. Elke aanvraag wordt op plausibiliteit beoordeeld door een team onder leiding van een arts. Dat kan op basis van een vragenlijst die de verzekerde heeft ingevuld, door middel van een telefoongesprek, videogesprek of door de verzekerde op een spreekuur te zien. UWV werkt voor de uitvoering van de ZW samen met haar zusterorganisatie ZUS in Polen. Het team Bijzondere Zaken van UWV[1] is twee jaar geleden gestart met een pilot om de re-integratie van ZW-gerechtigden te bevorderen. Iedere zes weken roepen Nederlandse verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen uitkeringsgerechtigden op voor een spreekuur op de ambassade in Warschau. Met een erkend Pools re-integratiebedrijf wordt vervolgens re-integratie aangeboden. Door de positieve resultaten met deze pilot zal deze werkwijze structureel worden voortgezet.

Bij de aanvraag kijkt UWV uiteraard of iemand recht heeft op een ZW-uitkering. Zo’n 40 procent van de Ziektewetaanvragen van Poolse werknemers wordt afgewezen, meestal door onvoldoende informatie. Als er wel een uitkering is toegekend dan kan UWV op een gegeven moment een uitkeringsgerechtigde oproepen voor controle. Verschijnt de uitkeringsgerechtigde niet, dan wordt de uitkering opgeschort. De uitkeringsgerechtigde krijgt hier over een brief en wordt opnieuw uitgenodigd. Verschijnt hij zonder reden weer niet, dan stopt het recht op uitkering.

Fraude met ziekengelduitkering moet uiteraard worden opgespoord en bestraft. Het is zaak om daarbij de cijfers in het oog te houden. In Nederland waren in 2017 zo’n 280.000 Poolse arbeidsmigranten. Rond de 0,4 procent van dat aantal ontving een Ziektewetuitkering. Net als bij de WW-fraude moet niet worden vergeten dat het gaat om werknemers vanuit het buitenland die vaak via een uitzendbureau, laaggeschoolde tijdelijke arbeid komen verrichten. Het is dan eenvoudig te verklaren dat deze groep werknemers vaker een beroep doet op de WW en, in het verlengde daarvan, de Ziektewet. Dat deze uitkeringsgerechtigden goed moeten worden gecontroleerd na export van een uitkering of na ziekmelding in het woonland, is een conclusie n.a.v. het Nieuwsuur-bericht waar ook het UWV achter zal staan.