Ieder(in) heeft onderzoek laten uitvoeren naar de inkomensgevolgen voor Wajongers en mensen uit de Participatiewet die gaan werken of van woonsituatie veranderen. Wij hebben in het onderzoeksrapport vooral de passages over de inkomensgevolgen van werken met belangstelling doorgenomen. We hopen dat het onderzoek, dat is uitgevoerd door Regioplan, ook de nodige aandacht van Den Haag zal krijgen.

Ieder(in)[1] heeft onderzoek laten uitvoeren naar de inkomensgevolgen voor Wajongers en mensen uit de Participatiewet die gaan werken of van woonsituatie veranderen. Wij hebben in het onderzoeksrapport vooral de passages over de inkomensgevolgen van werken met belangstelling doorgenomen. We hopen dat het onderzoek, dat is uitgevoerd door Regioplan, ook de nodige aandacht van Den Haag zal krijgen.

Wajongers en werknemers uit de Participatiewet die niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen vallen onder de Banenafspraak. Werkgevers hebben met het sociaal akkoord van 2013 toegezegd in de periode tot 2026 jaarlijks extra banen te scheppen voor werknemers uit de doelgroep van de Wet Banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten. Uiteindelijk moeten 100.000 extra banen worden gerealiseerd door de marktsector en 25.000 door de overheid. Jaarlijks wordt gemonitord of het afgesproken aantal gehaald is. Zo niet dan zal een quotumregeling, met boetes voor werkgevers die tekort zijn geschoten, in werking treden. Inmiddels heeft de sector overheid al de laatste kans gekregen om nog onder de quotumregeling uit te komen. Het is dus zaak om werk te maken van de Banenafspraak. Het is echter de vraag of de doelgroep zelf er op zit te wachten.

Uit het onderzoek blijkt dat voor Wajongers (instroom vanaf 2010) met arbeidsvermogen participatie kan lonen. Zij krijgen vanaf volgend jaar een uitkering die gebaseerd is op 70 procent van het minimumloon. Gaat deze werknemer aan de slag dan wordt de eerste 20 procent van het nieuwe inkomen volledig met de uitkering verrekend. Van het meerdere wordt de helft verrekend. Het gevolg is dat in de meeste gevallen werken lonend is. Dat ligt anders voor de mensen die onder de Participatiewet vallen.

Wanneer een werknemer aan de slag gaat terwijl hij een uitkering vanuit de Participatiewet geniet, dan wordt zijn inkomen volledig verrekend met de uitkering. Aangezien een uitkering maximaal 70 procent van het minimumloon bedraagt, wordt werken pas lonend indien er een salaris boven het uitkeringsbedrag wordt verdiend.  Voor een werknemer die niet zelfstandig het minimumloon kan verdienen, zal het daarmee een hele opgave zijn om werken lonend te maken.

Het wordt er voor de doelgroep van de Banenafspraak niet veel beter op als het kabinet de plannen doorzet om niet meer gebruik te maken van loonkostensubsidie, maar loondispensatie. Bij loonkostensubsidie ontvangt de werknemer uit de doelgroep het cao-loon dat bij een functie hoort of in ieder geval het minimumloon. De werkgever wordt vervolgens gecompenseerd op basis van het verschil van de daadwerkelijke loonwaarde en het minimumloon. Voor de werknemer betekent dit dat hij een regulier inkomen ontvangt, hiervoor (sociaal) verzekerd is en pensioen opbouwt. Als deze methode wordt gewijzigd naar loondispensatie, dan ontvangt de werknemer niet meer een regulier loon. De werkgever mag als de loonwaarde daartoe aanleiding geeft minder dan het minimumloon betalen, met alle gevolgen voor verzekeringen en pensioenen. De reden voor het kabinet om over te stappen naar loondispensatie is een besparing van structureel € 500 miljoen (vanaf 2050), die gebruikt wordt om 20.000 extra beschutte werkplekken te creëren.  

Werkgevers worden voldoende geprikkeld om werk te maken van de Banenafspraak. Het zou wat ons betreft verstandig zijn om ook naar de prikkels van de doelgroep zelf te kijken en te beoordelen of de extra beschutte werkplekken ook op een andere wijze gefinancierd kunnen worden.

Naschrift

De fracties van de PvdA, GroenLinks en SP stelden op 29 november voor een rondetafelgesprek te organiseren over het vervangen van loonkostensubsidie door loondispensatie. Hiervoor kunnen werkgevers, wethouders en belangengroepen worden uitgenodigd. Het doel van de hoorzitting is om duidelijk te krijgen wat mogelijke effecten zijn van de vervanging. De partijen willen weten of het meer mensen naar werk leidt en wat de gevolgen zijn voor inkomen, pensioen, recht op werknemersverzekering en risico op terugbetaling voor de doelgroep. De bijeenkomst zou nog voor het kerstreces moeten plaatsvinden.