Het aandeel zzp’ers in de beroepsbevolking is sinds 2000 enorm toegenomen en ligt momenteel bijna 2 procentpunt boven het Europees gemiddelde. De politiek is druk met het dossier zzp. Dat komt vooral door de arbeidsongeschiktheidsverzekering en de pensioenregeling, of eigenlijk het ontbreken daarvan.

Bij de inzet van zzp’ers bestaat er mogelijk een gevaar van een schijnconstructie. Een opdrachtgever maakt dan gebruik van een zelfstandige, maar afgaand op de feiten en omstandigheden is er eigenlijk sprake van een werkgever-werknemer-relatie.  Het voordeel van een opdrachtgever is dat er geen premies werknemersverzekeringen en loonheffingen afgedragen hoeven te worden en er geen bijdrage aan pensioen of andere collectieve regelingen van toepassing zijn. De zzp’er, die eigenlijk een verzekerde werknemer zou moeten zijn, zal zijn eigen arbeidsongeschiktheidverzekering en pensioen moeten regelen, maar houdt daar vaak onder aan de streep onvoldoende budget voor over.

Een zelfstandig ondernemer zal zelf een verzekering moeten regelen tegen de financiele gevolgen van abeidsongeschiktheid. Dit gebeurt bij zzp’ers zelden; volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is in 2016 nog geen 20 procent van de zzp’ers verzekerd. Geen arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben is een probleem als de zzp’ er arbeidongeschikt raakt en daardoor in geldnood komt. Vervelend voor hem of haar, maar ook voor de maatschappij die zal moeten bijspringen, bijvoorbeeld in de vorm van een uitkering vanuit de Participatiewet. Om onverzekerheid tegen te gaan, zou de overheid een AOV verplicht kunnen stellen, zoals ten tijde van de Waz. Tijdens de behandeling van de begroting van Sociale Zaken & Werkgelegenheid opperde Groen Links dan ook dit idee en kreeg daarbij steun van de SP, PvdA en 50Plus. Daar bleef het echter bij zodat de meerderheid van de Tweede Kamer tegen een verplichte AOV is. 

Ook de verzekeringsmaatschappijen zijn tegen een verplichte AOV. Zij stellen dat een dergelijke verzekering zzp’ ers de vrijheid ontneemt om een product te kiezen dat aansluit bij hun behoeften. Volgens het Verbond van verzekeraars kan de verzekeringsgraad worden opgekrikt door zzp’ ers goed te informeren. Volgens het verbond is de perceptie dat de AOV erg duur is, maar lang niet iedereen weet dat je de prijs zelf kunt beïnvloeden en dat de premie aftrekbaar is.

Minister Koolmees is met het Verbond van verzekeraars aan tafel gaan zitten. De verzekeraars hebben aangegeven te verwachten dat de verzekeringsgraad zal toenemen wanneer het uitstelgedrag van zelfstandigen en het onderschatten van het risico wordt voorkomen. Daarnaast moet bij zelfstandigen de kennis over de verzekeringsmogelijkheden worden vergroot. Dat is nog niet genoeg. De zzp’ er die eindelijk snapt wat de bedoeling is zal vervolgens gestimuleerd moeten worden om dat begrip daadwerkelijk in gedrag om te zetten. Het programma ‘Bevorderen Keuzegedrag’ moet dit alles gaan bewerkstelligen. Begin volgend jaar mogen we vernemen op welke wijze.